به نقل از «مشرق»

تله ذهنی در بی اخلاقی مجازی

تاریخ انتشار: ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۱۲۱۰۵

دوقطبی‌سازی فارغ از اینکه نتیجه بی‌تقوایی و عدم تحلیل درست سیاسی است، اما یک منشأ شناختی هم در فضای مجازی دارد که باعث می‌شود افراد ناخواسته در تله دوقطبی‌سازی گرفتار شوند.

به گزارش مشرق، محسن مهدیان طی یادداشتی در روزنامه همشهری نوشت: رهبر انقلاب از بعد انتخابات چندین مرتبه نسبت به بی‌اخلاقی در فضای مجازی و تعاملات سیاسی تذکر داده‌اند؛ اینکه از دودستگی پرهیز کنید و نقد و اختلاف سلیقه نباید منجر به وحدت‌شکنی شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مسئله به جهت سیاسی و شرعی روشن است اما اجازه دهید این ماجرا را از منظر رسانه‌های امروز مختصری توضیح دهیم؛ شاید به کار بیاید.

صورت مسئله چیست؟ رسانه‌های امروز دامگاه معصیت و بی‌اخلاقی است اما چرا؟ ضرورت تقوای اجتماعی و بصیرت سیاسی روشن است. اما شناخت رسانه‌ای نیز این‌روزها اهمیت دارد. رسانه‌ها امروز به جهت تله ذهنی و شناختی جولانگاه گناه است. چرا؟

حضور ما در رسانه‌های اجتماعی با مواجهه ما با رسانه‌های سنتی متفاوت است. در گذشته ما به رسانه‌های سنتی رجوع می‌کردیم تا اخبار و اطلاعات کسب کنیم اما این‌روزها حضور ما در رسانه‌های اجتماعی برای گذران وقت است، برای اوقات فراغت است. به تعبیر ساده‌تر ما در شبکه‌های اجتماعی زندگی می‌کنیم. هدف‌مان نیز صرفا کسب خبر و اطلاعات و خواندن تحلیل نیست.

ثمره این تفاوت بنیادین رسانه امروز و گذشته چیست؟

عملکرد ذهن ما به دو صورت است؛ یک حالت وقتی است که کاملا آگاهانه و در اختیار و اراده ماست تا رفتار متفکرانه داشته باشیم، اما حالت دوم وقتی است که ذهن به‌صورت خودکار و غیرارادی رفتار می‌کند. عمدتا در زندگی عادی ذهن در چنین موقعیتی است. حالت اول را اجمالا ذهن خودآگاه ما مدیریت می‌کند. حالت دوم در اختیار ذهن ناخودآگاه ماست.

اما این حرف‌ها برای چیست و چه ربطی به دوقطبی‌سازی و مقدمه ابتدای متن دارد؟ عجله نکنید؛ مختصری دیگر توضیح لازم است.

ذهن ما در حالت ناخودآگاه چند ویژگی اساسی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها این است که کمتر تمایل به صرف انرژی دارد. مثلا وقتی چای می‌خوریم ذهن ما انرژی زیادی مصرف نمی‌کند. وقتی رانندگی می‌کنیم نیز همین است. فرق رانندگی در محله آشنا با محله غریب در همین است که در محله غریب ذهن خودآگاه باید فعال شود و به همین دلیل انرژی بالایی مصرف می‌کند. فرق راننده حرفه‌ای با راننده آماتور نیز در همین است.

ذهن ناخودآگاه سه ویژگی دارد؛ اول اینکه حاضر نیست انرژی صرف کند. دوم اینکه زمان ندارد و تمایل دارد در کمترین زمان به نتیجه برسد. سوم اینکه ظرفیت بالایی برای پردازش و محاسبه و استنتاج و قضاوت ندارد.

حالا برگردیم به ابتدای متن. ما در فضای مجازی زندگی می‌کنیم؛ زندگی عادی؛ زیست حقیقی در فضای مجازی. یعنی در شرایط ذهن ناخودآگاه قرار داریم. ذهن ناخودآگاه با همان سه ویژگی یک ثمره مهم دارد و آن اینکه از کنار مسائل سرسری عبور می‌کند. دنبال ساده‌سازی است تا بتواند آن را جمع‌بندی کند. با این توضیح ذهن ما اغلب در مواجهه با اخبار و مسائل سیاسی ناچار گرفتار دوقطبی‌ها می‌شود. چرا؟ چون دوقطبی‌ها یک ویژگی مهم دارند و آن اینکه ساده‌اند و طیفی نیستند. یک حق داریم و یک باطل. یک اهریمن داریم و یک فرشته.

دوقطبی‌سازی فارغ از اینکه نتیجه بی‌تقوایی و عدم تحلیل درست سیاسی است، اما یک منشأ شناختی هم در فضای مجازی دارد که باعث می‌شود افراد ناخواسته در تله دوقطبی‌سازی گرفتار شوند. در شرایط دوقطبی نیاز به تحلیل پیچیده و عمیق نیست. آدم‌ها یا بر ما هستند یا با ما. به همین دلیل است که اغلب تحلیل‌ها در شبکه‌های اجتماعی به‌سرعت به سمت سفیدسازی یا سیاه‌سازی مطلق پیش می‌رود؛ یا در حال مدح مطلقیم یا نفی و تکفیر کردن.

یک ثمره دیگر هم اینکه برای ساده‌سازی به نظر اکثریت رجوع می‌کند، ولو اکثریتی در کار نباشد و توهمی از اکثریت باشد. ذهن در شرایط ناخودآگاه تمایل دارد در تیم برنده باشد و در فضای مجازی برنده را اکثریت می‌داند. برای همین هرجا لایک و اشتراک بیشتری ببیند تصور می‌کند حق آنجاست. انطباق‌دادن حق و باطل با اکثریت و اقلیت نیز دوقطبی‌ساز است. حرف بسیار است. بماند برای بعد.

اما راه‌حل چیست؟ در فضای مجازی آگاهانه حضور پیدا کنیم و برای گذران اوقات فراغت در فضای مجازی نباشیم.

منبع: مشرق

کلیدواژه: تحلیل روز طوفان الاقصی قیمت انتخابات مجلس محسن مهدیان دو قطبی سازی انتخابات 1402 خودرو قیمت های روز در یک نگاه حوادث سلامت ذهن ناخودآگاه فضای مجازی دوقطبی سازی رسانه ها ذهن ما

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۱۲۱۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سند مقدماتی پیوست رسانه‌ای و گفتمان‌سازی شعار سال تدوین شد

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست اجرای پیوست رسانه‌ای و گفتمان‌سازی شعار سال «جهش تولید با مشارکت مردم» با حضور اساتید اقتصاد، مدیران رسانه‌ها و انسان رسانه‌های اقتصادی به همت ستاد رسانه مرکز ملی فضای مجازی برگزار شد. در این نشست چگونگی پرداختن به شعار سال توسط رسانه‌ها به عنوان یک مطالبه مردمی بررسی راهکار‌های تحقق این شعار به عمل و پیوست رسانه‌ای برای ایجاد وحدت رسانه‌ای برای آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

نباید شعار جهش تولید را تنها معطوف به دولت بدانیم

در این نشست حمیدرضا زندی جانشین رئیس و دبیر اجرایی ستاد رسانه‌ای فضای مجازی کشور با تاکید بر نامگذاری سال ۱۴۰۳ توسط مقام معظم رهبری به سال «جهش تولید با مشارکت مردم» گفت: این شعار دو بخش اقتصادی و اجتماعی داشته و بر نقش و مشارکت مردم در تحقق این جهش تاکید دارد و برهمین اساس نیاز به بسیج مردمی برای عملیاتی کردن آن هستیم.

وی با بیان اینکه نباید این شعار را معطوف به دولت بدانیم بلکه دولت بخشی از آن اجرای است و بسیاری از مراکز و دستگاه‌ها هستند که فراتر از دولت در ایجاد مشارکت مردم نقش دارند، اظهار داشت: جامعه در برخی موارد به‌دلیل کم‌کاری و عدم تولید محتوا به وضعیت اقتصادی کشور مثبت نگاه نمی‌کند. برای مثال میزان اخبار تعطیلی یک کارخانه با اخبار راه‌اندازی مجدد همان کارخانه فاصله زیادی دارد و در این زمینه نیازمند تحول اساسی، فرهنگی و ریشه‌ای هستیم.
دبیر اجرایی ستاد رسانه ای فضای مجازی کشور با بیان اینکه انتخاب شعار جهش تولید با مشارکت مردم از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، انتخابی دقیق و راهگشاست، تاکید کرد: حقیقتا توجه جدی به شعار سال و تحقق آن، می تواند بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور را هم حل کرده و گره از کار مردم باز کند.

زندی ادامه داد: ستاد رسانه ای فضای مجازی کشور بر همین مبنا و در جهت کمک به تحقق شعار سال، از مدت ها پیش با تشکیل جلسات متعدد، تلاش کرده که پیوست رسانه ای متقن و جامعی را با هدف دخیل کردن مردم عزیز کشور با موضوع تدوین کند که الحمدلله به نتایج بسیار خوبی هم رسیده ایم.

در ادامه حسن خجسته استاد حوزه رسانه و ارتباطات در این نشست، گفت: بدون وجود برنامه در دولت، رسانه‌ها نمی‌توانند در تحقق شعار سال اقدام کنند و حتما باید ایده‌های عملیاتی دولت در این زمینه مبنا قرار بگیرد.

وی با بیان اینکه مطالبه عمومی یکی از راه‌های پیگیری تحقق شعار سال است، اظهار داشت: این مطالبه مردمی از مسئولان حتما می‌تواند یکی از راهکارهای جدی در این زمینه باشد و عزم مسئولان را برای تحقق شعار سال جزم‌تر کند.
 حسن نجفی سولاری با اشاره به این که توسعه و تولید ادبیات مشخصی دارند اما در جهش ابهام وجود دارد، گفت: برای تحقق این شعار به پیوست رسانه‌ای نیاز داریم که سه رویکرد تبیینی، آگاهی بخشی و تبلیغ را باید رسانه‌ها داشته باشد و براساس قالب و نوع هر رسانه با این سه رویکرد گفتمان سازی برای شعار سال ایجاد شود.

وی خاطرنشان کرد: اصلی ترین هدفی که رسانه‌ها باید برای تحقق این شعار دنبال کنند، تغییر نگاه دولت و مردم و ایجاد انگیزه است.

پیشنهاد جمع آوری مطالبات قبلی مردم در زمینه جهش تولید

حسین دلیریان سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی در ادامه این نشست با تاکید بر این که نیاز به ایجاد دیدگاه عملیاتی در حوزه رسانه داریم، تصریح کرد: پیوست رسانه‌ای صرفا مربوط به نهادهای دولتی نبوده و در مرحله اول باید برای تمام کشور این پیوست تهیه شود و مطالبه تحقق شعار سال از طریق مردم، برای دولت ایجاد شود.

دلیریان موتور محرک این مطالبه‌گری را نخبگان اقتصادی دانست و تاکید کرد آنها می‌توانند با تعیین افراد و ارایه راهکارها برای برداشتن موانع، مطالبات را برای ایجاد مسئولیت پذیری فردی پیگیری کنند.

وی با بیان اینکه بسیاری از خواسته‌های مردم در زمینه جهش تولید در سال‌های گذشته نیز هنوز محقق نشده، تصریح کرد: باید در ابتدا این مطالبات جمع آوری و در کنار شعار سال پیگیری شود تا اعتماد عمومی در جامعه فراگیر شود.
سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی متذکر شد: شبکه های اجتماعی بستر مناسبی برای پرداختن به این خواسته‌ها در سطح مردم هستند.

در ادامه این نشست حامد فروزان دستیار مردمی سازی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: جهش تولید باید با مشارکت مردم باشد و بخش خصوصی را بخشی از زیست بوم اقتصاد مردمی تلقی کنیم اما همه آن نیست چون مبتنی بر سرمایه است. باید نوع مشارکت در سطوح شراکت، فعالیت، مدیریت و بهره برداری تبیین شود. الگو سازی در کنار اعتماد سازی اتفاق می‌افتد که در حال حاضر الگوهای موفق اقتصاد مردمی وجود دارند. این درحالی است که آگاهی بخشی در این زمینه برای مردم یکی از اصولی است که باید به آن پرداخته شود.

راهکارهای عملیاتی یک پژوهشگر اقتصاد درباره تحقق شعارسال

حجت‌الاسلام سید محمدرضا رضی پژوهشگر حوزه اقتصاد کلان در این نشست با بیان اینکه مردم ما به دلیل ریشه‌های تاریخی به تولید کمتر فکر می‌کنند و به دلیل تعاریف متفاوت از اقتصاد مردمی فهم مشترک برای آن وجود ندارد، گفت: در مباحثی چون مالکیت، حق بهره برداری، عاملیت، مشارکت و مدیریت مهمترین بخش برای هدف گذاری را می‌توان عاملیت و فاعلیت مردم دانست.

وی افزود: تولید یک فعل اقتصادی نیست بلکه یک فعل انسانی است بنابراین مطالبه از دولت غلط است بلکه مردم باید برای تولید پیش قدم باشند.

ارایه راهبردها و راهکارها از زبان نخبگان و خواص، تولید علم و توزیع آن در سکوها، چهره‌سازی از شخصیت‌های انقلابی که در عرصه اقتصادی که مهجور هستند و حرف‌هایی برای استفاده دارند، برنامه‌ریزی برای بازنشر محتوای تاکنون دیده نشده و تولیدات فراوان در رسانه ملی و فضای مجازی، روایت جنگ تمام عیار اقتصادی برای مردم، مطالبه راهکارهای مردمی‌سازی اقتصاد در رسانه ملی از دولت، نیاز به رسانه تخصصی در عرصه اقتصاد مقاومتی و استفاده از زبان طنز و یا ساخت سریال از جمله پیشنهادات مطرح‌شده از سوی این پژوهشگر اقتصاد بود.

مشارکت مردمی مهمترین بخش برای روشن شدن موتور تولید است

در ادامه محمد خوش‌چهره عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و نماینده سابق مردم در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: آسیب شناسی نظام تصمیم‌گیری، سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و اجرایی در کشور یکی از مشکلات پایه‌ای در عدم درک صحیح مفاهیم مشترک در این حوزه است.

خوش‌چهره با اشاره به اینکه جهش برای حرکت از سکون نیاز به پیش شرط دارد، افزود: مشارکت مردمی مهمترین بخش برای روشن شدن این موتور است و دنیا بر روی سرمایه انسانی که همان علم و دانش است تمرکز کرده است. همچنین سرمایه اجتماعی اصل بعدی است که تعاون و همکاری تبلور آن است.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: در جنگ اقتصادی هدف دشمن مردم است بنابراین باید با درک این مهم، پروژه های ملی با تضمین ملی بودن ایجاد کنیم و این پروژه ها مولد باشند.

وی با اشاره به اهمیت اقتصاد دیجیتال افزود: قطعا فضای مجازی می‌تواند در ارایه خدمات مولد موثر باشد که البته نیاز به زیرساخت و ساختار مناسب و رفع موانع است تا بتوان از همه ظرفیت آن به خوبی استفاده کرد.

در ادامه نیز مهندس لیالی، معاون اجرایی قرارگاه جهاد تبیین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: جهش تولید زمانی محقق می‌شود که به صورت فرایند به آن پرداخته شود و جای خالی پیوست رسانه‌ای در دولت احساس می شود که باید به کمک این سلسله نشست‌ها و گفتمان‌ها این خلاء پر شود.

حسین عباسی‌فر اقتصاد دان و استاد دانشگاه نیز در ادامه این نشست تصریح کرد: بند ۲اصل ۴۳ قانون اساسی و بند ب سیاست های کلی اصل ۴۴ که بر اصل کار و تولید و مالکیت تاکید دارند، در راستای تحقق شعار امسال است که اگر به آنها به درستی پرداخته شود این شعار محقق خواهد شد.

سازوکار عملی مردمی سازی را مشخص کنیم

در ادامه این نشست که بیش از ۷ ساعت به طول انجامید، محمد عکاف از مدیران رسانه‌ای کشور با بیان اینکه اساسی‌ترین مسئله در شعار سال این است که آن را یک مانیفیست اجرایی و سیاستگذاری بدانیم نه یک شعارِ صرف، گفت: ما تا در رسانه‌ها برای مردم منفعت تولید نکنیم، نمی‌توانیم اثرگذار باشیم. ما می‌توانیم برای جهش تولید، تولید مفهوم کنیم تا بفهمند این شعار برای آنها منفعت دارد.

در ادامه این نشست آقایان ملکی، حسینی و طه رمضانی نیز نظرات خود را درباره چگونگی تدوین پیوست رسانه‌ای شعار سال بیان و بر مقابله جدی با فساد از طریق دولت، جوان سازی نظام اداری و مکلف کردن نظام‌های مرتبط به انجام وظایف خود و برخورد جدی با متخلفان، پرهیز از شعارزدگی، تهیه پیوست رسانه‌‌ای مناسب و تلاش برای ورود بخش خصوصی و تعاونی به اقتصاد ملی تاکید کردند.

انتهای پیام/